Wat zijn de arbeids- en leefomstandigheden van tijdelijke arbeidsmigranten in Nederland? Labyrinth heeft SEO Economisch Onderzoek geholpen om informatie te verzamelen onder arbeidsmigranten over hun arbeids- en leefomstandigheden. SEO Economisch Onderzoek deed dit onderzoek in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Zo kan er gewerkt worden aan een representatief beeld van de situatie van arbeidsmigranten in Nederland.
Arbeidsmigranten in het nieuws tijdens de coronacrisis
Vanaf het begin van de coronacrisis in maart 2020 kwamen arbeidsmigranten in het nieuws. in Eenvandaag kwam bijvoorbeeld naar voren dat ze vaak dicht op elkaar wonen en werken in onveilige omstandigheden en zaten ze soms samen in overvolle busjes naar hun werk. Daarnaast dreigden arbeidsmigranten hun baan, en daarmee ook woning en zorgverzekering kwijt te raken door de lockdown. Vanaf mei 2020 heeft de commissie Roemer, oftewel het Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten, daarom gewerkt aan aanbevelingen om uitbraken van het coronavirus binnen deze groep te voorkomen. Daarnaast werkte ze breder aan aanbevelingen om de werk- en leefomstandigheden van arbeidsmigranten structureel te verbeteren. Een van de adviezen van de commissie was dat het huur- en huisvestingscontract losgekoppeld moeten worden. Zij zouden nu namelijk te afhankelijk van hun werkgever zijn.
Om een breder zicht te krijgen op de situatie van tijdelijke arbeidsmigranten heeft SZW behoefte aan meer informatie. Ze willen graag een representatief beeld van de leef- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten in Nederland. SZW heeft daarom SEO Economisch Onderzoek gevraagd een onderzoek uit te voeren onder arbeidsmigranten in Nederland. Hierin wordt via een enquête gevraagd naar hun actuele leef- en werkomstandigheden.
Tijdelijke arbeidsmigranten in Nederland
In Nederland werken meer dan 400.000 arbeidsmigranten. Het is niet bekend hoeveel arbeidsmigranten er precies in Nederland wonen. Zo hoeven arbeidsmigranten die korter dan vier maanden in Nederland verblijven zich niet in te schrijven bij een gemeente. De arbeidsmigranten werken vooral in de distributie, land- en tuinbouw, bouw, schoonmaak en vleesverwerkende industrie. Arbeidsmigranten werken in Nederland vaak niet direct voor een werkgever, maar via een tussenpersoon, zoals een uitzendbureau. Zo’n uitzendbureau is vaak verantwoordelijk voor veel aspecten van het leven van een tijdelijke arbeidsmigrant, waaronder de huisvesting. Dit maakt arbeidsmigranten extra afhankelijk van hun werkgever.
Dit onderzoek was specifiek gericht op tijdelijke arbeidsmigranten, namelijk arbeidsmigranten die maximaal twee jaar in Nederland zijn. Arbeidsmigranten uit verschillende landen konden meedoen aan dit onderzoek. Om het voor de arbeidsmigranten makkelijker te maken om mee te doen aan het onderzoek, is de vragenlijst vertaald in de talen van de grootste groepen arbeidsmigranten: in het Pools, Roemeens en Spaans.
Hoe bereik je tijdelijke arbeidsmigranten?
Omdat tijdelijke arbeidsmigranten per definitie voor korte tijd in Nederland zijn en vaak nergens worden geregistreerd, is het niet makkelijk om tijdelijke arbeidsmigranten te bereiken voor een enquête. De mogelijkheid om tijdelijke arbeidsmigranten te bereiken via de werkgever is niet benut. Mogelijk zouden zij zich namelijk minder vrij voelen om eerlijke antwoorden te geven over hun leef- en arbeidssituatie in de enquête. SEO Economisch Onderzoek heeft er daarom voor gekozen om arbeidsmigranten op drie verschillende manieren te benaderen: fysiek op woonlocaties, via sociale media en via het netwerk van FNV. Daarbij is Labyrinth ingeschakeld om de arbeidsmigranten face-to-face in hun eigen taal te benaderen.
Op pad in Nederland
Van juli tot en met november 2021 zijn Spaanstalige, Roemeenstalige en Poolse interviewers op pad geweest in een groot deel van Nederland om arbeidsmigranten te benaderen op locatie. De interviewers gingen vooral naar woonlocaties van arbeidsmigranten. Al snel bleek dat Spaanse arbeidsmigranten moeilijker te vinden waren op huisvestingslocaties van arbeidsmigranten. Roemeense en Poolse arbeidsmigranten waren wel beter te vinden. Om meer verdieping te geven aan de enquêteresultaten, hebben de interviewers ook nog aanvullende telefonische interviews gehouden met een deel van de respondenten op de enquêtes.
De periode van deelname aan het onderzoek is inmiddels afgesloten. SEO Economisch Onderzoek analyseert op dit moment de resultaten en zullen hierover in de komende maand rapporteren aan het ministerie van SZW.