Corona legt kwetsbaarheid economie bloot

Afbeelding bij Corona legt kwetsbaarheid economie bloot

Corona laat zien hoe kwetsbaar de mondiale economie is. Het maakt ons hopelijk juist nu meer bewust hoe belangrijk de lokale ondernemers in de nabije omgeving voor ons zijn. Ook laat het zien hoe belangrijk het is om het geld vooral in het midden- en kleinbedrijf (MKB) te laten blijven rouleren, want daar zit het meeste werk en verbondenheid. Mijn boodschap: allemaal ons steentje bijdragen, juist ook richting het MKB en de Wijkeconomie.

Corona en tweedeling in de samenleving

Deze tijd doet een beroep op onze gemeenschapskracht en dat zie je overal in de wijken. In mijn vorige blog ging het over hoe corona de tweedeling in de samenleving pijnlijk bloot legt. Hieromtrent kwam onlangs ook socioloog Iliass El Hadiouii in het AD met de kop “Vooral kinderen uit arme gezinnen raken achterop”.

Maar corona maakt niet alleen de maatschappelijke tweedeling pijnlijk zichtbaar. Zij legt ook de kwetsbaarheid van onze economie pijnlijk bloot. Het lijkt erop dat we de kracht van de lokale economie en de wijkeconomie door alle internationale handel en al het gevlieg een beetje zijn vergeten. Juist nu kunnen we het belang van de wijkeconomie weer gaan herontdekken. En dat is nodig, want logischerwijs raakt corona de kleine ondernemers en het MKB het hardst.

We kunnen bijdragen door te blijven kopen en niet te gaan doemdenken

We kunnen met zijn allen proberen om de klappen zo min mogelijk hard te laten aankomen. Geld* is magie, een bedenksel, en gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Maar geld is ook keihard onderdeel van de huidige realiteit en werkt alleen maar als het rouleert. Dit laatste is juist nu hard nodig: blijven rouleren en blijven vertrouwen en niet doemdenken dus.

Ondernemers creëren werk, nemen mensen in dienst en hebben er samen met de werknemers door belastingen te betalen mede voor gezorgd dat er nu veel steunmaatregelen mogelijk zijn. Door de belastingen die betaald worden, kan de overheid onder andere de zorg betalen. Daardoor betalen zeventien miljoen Nederlanders maar een fractie van wat de zorg echt kost via hun maandelijkse premie voor de ziektekostenverzekering. Door voorbeelden rondom de zorg in Amerika, waar geen goed collectief zorgstelsel bestaat, word ik mij er keer op keer van bewust hoe belangrijk en bijzonder ons collectieve zorgstelsel in Nederland is.

Spanning werkgever en werknemer

Corona treft iedereen, maar niet iedereen ondervindt nu ook de financiële gevolgen in gelijke mate. De meeste ondernemers lopen ondanks de compensatieregelingen nog steeds veel schade op. Corona doet economisch veel pijn. Deze pijn wordt op de korte termijn niet gelijk verdeeld, want werknemers krijgen loon en behouden hun recht op vakantiedagen etc. Onderdeel van het ondernemersrisico? Dat is maar de vraag. Vanuit de werknemer geredeneerd kun je inbrengen dat wanneer het extreem goed gaat ondernemers ook veel winst maken en zullen werknemers daar ook niet in gelijke mate van mee profiteren* (zie Semco). Echter, ondernemers kiezen er in ieder geval zelf niet voor om te moeten sluiten.

Er zal voorlopig nog wel een spanning tussen werknemers en werkgevers blijven, in goede en in slechte tijden. Dit zal in de toekomst naar mijn verwachting overigens wel drastisch gaan veranderen. Er zullen steeds meer collectieven en werknemerscoöperaties* gaan komen met daarin a la Semco-stijl* en a la Mondragon* , de ondernemende co-creërende werknemers met gedeelde verantwoordelijkheden. De scheidslijn tussen werkgever en werknemer en tussen vast en flexibel werk zal hierdoor meer en meer gaan veranderen.

Hoe het ook is, de oproep die ik wil maken is in het bijzonder gericht aan iedereen die in economische zin niet of minder geraakt wordt door coronacrisis. Dit zijn mensen die gewoon netjes hun loon krijgen, of ondernemers die juist nu meer handel hebben. Tegen hen wil ik zeggen: Draag je steentje (eurootje) bij door te blijven besteden, bied je hulp aan en blijf kopen in je wijk en buurt.

Voorbeelden van ondernemers die helpen

En gelukkig gebeurt dit ook overal al. In Utrecht zie je bijvoorbeeld dat de Economic Board Utrecht (EBU), gemeenten en ondernemers waaronder fiscalisten, juristen en banken de krachten bundelen in de “Corona Alliantie” om ondernemers te helpen en bijvoorbeeld gratis van goed advies te voorzien over de steun-maatregelen. En ook de politiek en het bestuur zitten niet stil. Zo belt bijvoorbeeld Klaas Verschuure, Wethouder Economische Zaken van Utrecht, samen met zijn ambtenaren pro-actief ondernemers op om te vragen hoe het gaat en hoe er kan worden geholpen. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden van hulp en solidariteit te noemen.

Corona: misschien een kans voor “ander-lokaal-geld”?

Henk van Arkel is de directeur en pionier van STRO, de club van het alternatieve en complementaire geld in Nederland. Tijdens ons congres van Geldstromen door de wijk in het Krachtstation legde Henk van Arkel uit hoe het concept van complementair geld, geoormerkt aan de regio, juist in tijden van crisis (bijvoorbeeld met de sardex in Sardinië) de economie een ongelofelijke boost heeft gegeven. Recent kopte Trouw ook over een complementaire-munt project in Brazilië waar het in Utrecht gevestigde STRO samen met Banco Palmas de basis voor heeft gelegd*. 

Hier krijgt een deel van de inwoners een basisinkomen via een fictieve munteenheid, de “Mumbuca”. Het wordt bekostigd uit de opbrengst van een olieveld voor de kust, een collectieve asset. Het mooie van deze STRO-filosofie is dat het het lokaal uitgeven stimuleert, want de mensen kunnen het geld alleen in hun stad Marica uitgeven en daar profiteren dan de winkels van die zijn aangesloten bij dit project. 

STRO heeft eigen betaalsoftware ontwikkeld genaamd Cyclos. Via dit veilige betaalplatform, waarmee gebruikers betalingen kunnen doen via internet met betaalpasjes en apps, hebben momenteel al miljoenen arme mensen een vrijwel gratis mobiele bankrekening. Misschien kan corona er wel voor zorgen dat gelden die worden ingezet om het MKB en de Wijkeconomie overeind te houden via deze STRO-methodiek gaan lopen, zodat we meer gestimuleerd worden om bij de lokale ondernemers te gaan kopen.

Corona kan misschien dus wel het langverwachte duwtje in de rug zijn richting innovatiever omgaan met het in omloop brengen van geld en onze wijkeconomie.

Tenslotte: waarom zijn juist MKB en de Wijkeconomie belangrijk?

Waarom is de Wijkeconomie en het MKB en het laten blijven rouleren van geld hierin, juist tijdens Corona zo belangrijk? Het antwoord: door het lokale karakter hiervan. Juist nu moeten we vertrouwen houden en zijn dus de lokale spelers met vertrouwen van de omgeving extra belangrijk. Daarnaast zijn we door corona sterk op ons huis en directe omgeving aangewezen. Misschien komen we er nu wel achter hoe belangrijk eigenlijk dat lokale restaurant is en dat praatje met de bakker om de hoek.

Door corona zijn de noodzaak en de aandacht voor het nabije, zij het op zeer dwingende en vervelende wijze, weer fors onder onze aandacht gekomen. In de eerste plaats gaat het dan vaak om het gezin en mensen in de nabije omgeving. Maar hopelijk zijn we ook wakker geschud over de kwetsbaarheid van de (misschien wel doorgeschoten) mondialisering en beseffen we ons ook meer het belang en de kracht van ondernemerschap in de nabije omgeving.

Feiten op een rij:

·      MKB is de banenmotor, 85% van de nieuwe banen wordt door het MKB gecreëerd

·      Lokale ondernemers kennen hun klanten en genieten vertrouwen, in kwetsbare wijken zijn zij goede sleutelfiguren en beïnvloeders;

·      Een groot deel (c.a. 40%) van het aantal arbeidsplaatsen en bedrijvigheid (c.a. 36%) in de grote stad bevindt zich in de wijken;

·      Verreweg de meeste startende ondernemers beginnen hun zaak vanuit huis;

·      In de stad is de werkgelegenheidsgroei van kleine bedrijvigheid in de wijk zelfs groter dan van grote bedrijven op bedrijventerreinen;

·      De economische ontwikkeling in de wijk zorgt ervoor dat meer mensen gaan werken en helpt mee aan de persoonlijke groei en ontwikkeling van de wijkbewoners;

·      Bedrijvigheid in de wijk is gunstig voor de leefbaarheid van de wijk;

·      Bedrijven hebben belang bij verbetering van de wijk en geen belang bij problemen, dit is interessant in het perspectief van wijkontwikkeling.

Voetnoten en leesvoer over geld en collectief werken

*Geld: 1) Wikipedia: “Bijna alle hedendaagse geldsystemen zijn gebaseerd op fiduciair geld. Fiduciair geld heeft geen intrinsieke gebruikswaarde als een fysiek goed; het ontleent zijn waarde louter en alleen aan het vertrouwen dat er goederen en diensten mee gekocht kunnen worden. Meestal (maar niet altijd) is dit vertrouwen gestoeld op het feit dat een overheid dit geld als een wettig betaalmiddel aanduidt, dat wil zeggen dat het geld in kwestie binnen een land aangewezen is als middel voor het vereffenen van schulden.” zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Geld.

Geld 2) STRO heeft meerdere doorgeefboeken over geld en over ander geld: https://www.socialtrade.nl/publicaties/ander-soort-geld/.

Geld 3) In het book “Rich man poor dad” legt auteur Robert Kiyosaki uit hoe de rijken geld hebben uitgevonden “The rich invent money” zie ook http://www.wikisummaries.org/wiki/Rich_Dad,_Poor_Dad.

Mondragon*. In de tegenlicht reportage “Het wonder van Baskenland” wordt duidelijk hoe de de priester Jose Maria Arizmendiarrieta met het in 1943 oprichten van een polytechnische school (de latere Mondragon Universiteit), de basis legde voor de Mondragon Coöperatie die in 1956 werd opgericht. Mondragon maakt tegenwoordig high-tech e-producten en is als 7e grootste bedrijf van Spanje uitgegroeid tot een wereldspeler met coöperatieve vestigingen over de hele wereld.

Semco* Semco is de naam van een groot Braziliaans bedrijf en onderdeel van de Nederlandse management bestseller “Semco Stijl“. Dit boek is zeker nu een aanrader. 

Werknemerscoöperaties, coöperaties* In Nederland zijn (wijk-)coöperatieven zeker ook bezig met een comeback. Zo zijn er in steeds meer wijken en gebieden wijk- en/of gebiedscoöperaties. In Utrecht is er een stadscoöperatie: Samen030. De eerste Utrechtse wijkcoöperatie ontstond in Kanaleneiland, gevolgd door Utrecht-Oost en nu ook Lunetten.