Resultaten Weten wat werkt en Proef Bijstand

Afbeelding bij Resultaten Weten wat werkt en Proef Bijstand

Vandaag is het de Dag van de Arbeid. Een dag waarop de strijd om betere arbeidsomstandigheden gevierd wordt. Dit jaar is werken op de Dag van de Arbeid alles behalve normaal in Nederland en de rest van de wereld. Sommige mensen werken in deze maanden extra veel, omdat ze bijvoorbeeld in de medische sector werken. Andere mensen hebben juist zorgen over het verliezen van hun baan of zijn hun baan al kwijt geraakt.

juist daarom is het belangrijk om te kijken op wat voor manier mensen die mogelijk hun baan verliezen, na de coronacrisis weer beter naar werk begeleid kunnen worden. Vandaag zijn de resultaten van Weten wat werkt en Proef bijstand gepubliceerd. Twee meerjarige onderzoeken in Utrecht en Nijmegen waar Labyrinth het veldwerk van heeft uitgevoerd. Deze onderzoeken kunnen gemeenten en het rijk aanknopingspunten geven om verder met de bijstand aan de slag te gaan. Landelijke media, waaronder de Volkskrant en de NOS, besteedden vandaag aandacht aan de uitkomsten van deze onderzoeken.

Aanleiding van de onderzoeken

In 2015 is de Participatiewet ingevoerd. De wet gaat uit van strenge eisen voor bijstandsgerechtigden. Een aantal gemeenten waren kritisch over deze wet en zijn daarom onderzoeken gestart naar verschillende vormen van bijstand. Het ging om deze gemeentes Deventer, Groningen, Tilburg, Utrecht, Wageningen, Nijmegen. In Utrecht werd het onderzoek uitgevoerd door de Universiteit Utrecht en in Nijmegen door de Radboud Universiteit. In beide steden heeft Labyrinth de data verzameld.

Doel van de onderzoeken

Het doel van dit onderzoek was om te zien wat het effect is van verschillende soorten aanpakken in de bijstand. Het gaat dan niet alleen op het effect op de uitstroom naar werk, maar ook andere aspecten. In Utrecht waren dat arbeidsparticipatie, sociale participatie, gezondheid en welbevinden, klanttevredenheid en de financiële situatie van de deelnemers. In Nijmegen werden ook verschillende aspecten meegenomen zoals werk en zelfstandig ondernemerschap, maatschappelijke integratie en participatie en welzijn.

De opzet van de onderzoeken

Voor beide onderzoeken werden mensen willekeurig verdeeld in verschillende groepen. Zo werden bijstandsgerechtigden in Utrecht ingedeeld in een groep die meer ruimte kreeg om zelf in actie te komen, een groep die extra ondersteuning kreeg vanuit de gemeente en een groep die de mogelijkheid kreeg om extra te werken naast de uitkering. Daarnaast was er een controlegroep. Het onderzoek liep van juni 2018 tot december 2019.

In Nijmegen konden deelnemers naast een controlegroep willekeurig ingedeeld worden in twee andere groepen. Een groep die meer kon bijverdienen en meer vrijheid kreeg of een groep die meer kon bijverdienen en intensieve begeleiding kreeg. Het onderzoek in Nijmegen duurde van 2 december 2017 tot 1 januari 2020.

Veldwerk Labyrinth

Labyrinth heeft bij de deelnemers van deze onderzoeken op verschillende momenten vragenlijsten afgenomen. Deelnemers konden zowel online als met een interviewer meedoen. Met behulp van het Labyrinth Interviewteam zijn hoge responspercentages bereikt van 75% tot 91%. De eerste vragenlijsten werden afgenomen voordat de deelnemers in de groepen werden ingedeeld. Daarna is de vragenlijst nog op twee andere moment afgenomen in beide steden. In Utrecht was de vragenlijst ook vertaald in het Engels, Turks, Marokkaans-Arabisch en Modern standaard Arabisch. Dit gaf meer mensen de mogelijkheid om mee te doen aan het onderzoek.

Resultaten Weten wat werkt

De experimenten laten verschillende resultaten zien in Utrecht en Nijmegen. In Utrecht was er bij alle drie de aanpakken een klein positief effect te zien ten opzichte van de controlegroep, hoewel dit niet significant was. Zo kregen deelnemers die zelf ruimte hadden om actie te ondernemen vaker een vast contract. Extra hulp en ruimte om zelf actief te ondernemen bleek vooral voor lager opgeleiden goed te werken. De extra financiële prikkel voor de groep die meer geld mocht verdienen, zorgde vooral voor het vinden en behouden van deeltijdbanen.

De gemeente Utrecht, geeft in een persbericht aan op basis van deze resultaten met het Rijk in gesprek te willen gaan voor meer ruimte in wet- en regelgeving én meer geld. De Universiteit Utrecht maakte ook een filmpje met de resultaten van het onderzoek.

Resultaten Proef bijstand

In het onderzoek Proef bijstand werd geen positief effect op de uitstroom naar (deeltijd-) werk gevonden. Wel deden deelnemers meer hun best dan in de controlegroep. Er werden geen eenduidige effecten gevonden op de maatschappelijke effecten en het welzijn van deelnemers als geheel. Er werden wel verschillen gevonden tussen de  groep die vrijgelaten werd en intensievere begeleiding kreeg. Zo waren er bij de groep zonder begeleiding een aantal negatieve resultaten te zien, terwijl er bij de groep met intensieve begeleiding gemixte resultaten waren met ook positieve effecten.

Voor het veldwerk in Nijmegen werkte Labyrinth samen met onderzoeker János Betkó van de Radboud universiteit en gemeente Nijmegen. In deze blog op Sargasso geeft hij zijn beschouwing op de gepresenteerde onderzoeksresultaten in de media.

Lees meer over de uitkomsten van de onderzoeken met betrekking de bijstand in het rapport van Weten wat werkt en Proef bijstand.